مقدمه

بچه‌ها موجوداتی اجتماعی هستند. این ویژگی در ماهیت و نحوه‌ی ارتباط آن‌ها با دیگران وجود دارد و کلیدی برای بقای آن‌هاست. اما کودکان چطور مهارت‌های اجتماعی را به دست می‌آورند؟ نوزادان از همان لحظه‌ی تولد، با زبان خود ارتباط با دیگران را آغاز می‌کنند و آن زبان، زبانِ گریه کردن است. گریه‌ی نوزاد باعث می‌شود مادر یا مراقب کودک توجه بیشتری به او کرده، به نوزاد آرامش دهد و نیازهای او اعم از غذا، تعویض پوشک یا صرفا آغوش گرفتن را تامین کند. با پاسخ دادن به نیازهای کودک، به او کمک می‌کنیم تا در برقراری ارتباط با ما کارآمدتر شود و با سپری شدن زمان، تمام خستگی‌های ناشی از شب بیداری، با خنده‌های زیبای کودک، پاسخ داده خواهد شد.

اولین لبخند اجتماعی کودک بین یک و نیم تا سه ماهگی ظاهر می‌شود. شما می‌توانید این لبخند را از اولین لبخند بازتابی آن‌ها متمایز کنید زیرا این لبخند اجتماعی در پاسخ به یک محرک اتفاق می‌افتد و یک واکنش خودبخودی بدن نیست. برای مثال، دیدن چهره‌ی مادر یا شنیدن صدای پدر با یک لبخند اجتماعی همراه خواهد بود. اگر به لبخند کودکان خود پاسخ دهید آن‌ها یاد می‌گیرند که می‌توانند با والدین خود به روش‌هایی بیش از گریه کردن ارتباط برقرار کنند. صحبت کردن، شعر خواندن و تماس چشمی با کودکان به آن‌ها کمک می‌کند بیاموزند چطور معاشرت کنند و احساسات مختلف خود را نشان دهند.

کودکان عاشق تعامل برقرار کردن با دیگران هستند و این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را بسازند. وقتی کودک شما ۳ یا ۴ ماهه است می‌توانید او را برای کشف جهان و تعامل با بزرگسالان یا کودکان دیگر بیرون ببرید. کودک شما کوچکتر از آن است که با کودکان دو ساله یا بیشتر بازی کند اما همچنان از بودن در کنار دیگران خوشحال خواهد بود.

کودکان حدودا یک تا دو ساله با کودکان دیگر بازی می‌کنند اما هنوز با هم ارتباطی برقرار نمی‌کنند. به این نوع تعامل، بازی موازی گفته می‌شود. این مساله کاملا طبیعی است چرا که کودک در این سن تمایل دارد مالک اسباب‌بازی‌های خود باشد و بعلاوه خودمحور نیز هست. بنابراین نگران نباشید؛ با گذشت زمان کودک شما دوستانی پیدا خواهد کرد و اجتماعی شدن نیز مهارتی آموختنی است که مانند هر مهارت دیگری به تمرین مداوم نیاز دارد.

کمک به اجتماعی شدن کودک

همانطور که گفتیم اجتماعی شدن مهارتی است که آموخته می‌شود، کودک برای تقویت این مهارت باید با دیگران تعامل داشته باشد. کودکان معمولا با مراقبان اصلی خود بیشترین تعامل را دارند اما قرارگرفتن آن‌ها در محیط‌های مختلف و در ارتباط با افراد دیگر، دانش آن‌ها را درباره‌ی دیگران افزایش می‌دهد و به علاوه شما نیز از خلق‌وخو و نیازهای آن‌ها آگاه خواهید شد. کودک وقت گذراندن با دیگران، کاوش و تعامل را دوست دارد و با مشاهده‌ی کودکان دیگر، حتی اگر با آن‌ها بازی نکند، از آن‌ها یاد می‌گیرد و یا به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. بنابراین اگر با چهار دست و پا رفتن کودکتان مشکل دارید یک قرار بازی با بچه‌هایی که چهار دست و پا می‌روند، بگذارید چرا که این کار تقویتی است که کودک شما برای شروع به آن نیاز دارد.

هر کاری که به کودک شما امکان دهد با افراد اطراف خود تعامل برقرار کند را انجام دهید، کارهایی از جمله ترتیب دادن یک قرار بازی یا بردن کودک به پارک می‌تواند مناسب باشد. ابتدا می‌توانید با یک یا دو دوست آغاز کنید و سپس به گروه‌های بزرگتر برسید. نکته‌ی مهم این است که کودک باید در معرض ارتباطات مختلف قرار گیرد و شرایط مختلفی را تجربه کند که به ایجاد مهارت اجتماعی او کمک خواهد کرد.

در نهایت اینکه سعی کنید الگوی خوبی برای کودک خود نیز باشید. کودک خود را به دیگران معرفی کنید، برای ملاقات دوستان، والدین و یا سایر فامیل، او را به همراه ببرید و فراموش نکنید وقتی کودک را وارد یک محیط جدید می‌کنید آرام باشید و از دید او دور نشوید؛ به ویژه اگر کودک شما دوران سخت یا اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند.

در نهایت اینکه به یاد داشته باشید هنگام قرار دادن کودک در محیط‌ها و شرایط مختلف، اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید و اطمینان حاصل کنید واکسیناسیون آن‌ها انجام شده است و در طول فصل شیوع آنفولانزا نیز از رفتن به مکان‌های شلوغ اجتناب کنید.