فرزندپروری مثبت و آنچه لازم است در مورد سبک فرزندپروری مثبت بدانید
فرزندپروری مثبت یک میانه‌روی بین سخت‌گیری مستبدانه و روش‌های سهل‌گیرانه، رویکردی پرورشی برای تربیت فرزندانی سالم و خوش فکر است. شما چگونه پدر و مادری خواهید بود؟ چگونه تنبیه یا مجازات‌ها را اعمال خواهید کرد؟ سبک‌های فرزندپروری زیادی وجود دارد و ما می‌خواهیم در ادامه‌ی این مطلب در مورد مزایا و چالش‌های فرزندپروری مثبت صحبت کنیم.
منظور از فرزندپروری مثبت چیست؟
فرزندپروری مثبت که با نام نظم و انضباط مثبت نیز شناخته می‌شود، روشی برای تربیت فرزندان است که شامل محبت، همدلی، ارتباط و احترام متقابل می‌شود. در ادامه خلاصه‌ای از چند سبک فرزندپروری محبوب را می‌آوریم:
- اقتدارگرایی: یک رویکرد سخت‌گیرانه؛ والدین اقتدارگرا بر نظم و اطاعت متمرکز هستند. این سبک تربیت فرزند به طور کلی شامل قوانین و پیامدهایی است.
- سهل‌گیرانه: در این رویکرد تربیتی، کودک در راس امور است و هیچ گونه تنبیهی وجود ندارد.
- فرزندپروری مثبت: حد وسطی بین این دو رویکرد ارائه می‌دهد. والدینی که از این روش تربیتی استفاده می‌کنند، محدودیت‌هایی را تعیین می‌کنند اما آنها را با پیامدها و عواقب معقول و محترمانه تقویت می‌کنند. این سبک، احساسات کودک را تایید می‌کند و بر این اصل استوار است که کودکان در رشد دائمی قرار دارند که در آن نیاز به راهنمایی دارند و نه دستور.
ایده‌ی فرزندپروری مثبت این است که کودک برای تصمیم‌گیری‌های خود استقلال دارد اما باید درک کند که همیشه محدودیت‌ها و عواقبی طبیعی برای درنظرگرفتن نیز هست.
چگونه با سبک فرزندپروری مثبت با کج‌خلقی و عصبانیت کودک مقابله کنیم؟
درک این نکته مهم است که وقتی کودکان عصبانی می‌شوند، معمولا سعی می‌کنند احساسات یا ناامیدی خود را بیان کنند. عصبانیت و کج‌خلقی در زندگی کودک به معنای حمله به بزرگسالان نیست و فقط یکی از معدود راه‌هایی است که کودک می‌داند چگونه در این مرحله به کار گیرد. می‌دانیم که بیشتر والدین تمایل ندارند کودک خود را به خاطر کج‌خلقی تنبیه کنند اما در نهایت این کار را انجام می‌دهند چرا که فکر می‌کنند چاره‌ی دیگری ندارند. اما تنبیه کودکان به خاطر کج‌خلقی به کودک کمک نمی‌کند تا یاد بگیرد چطور به درستی احساسات خود را به شیوه‌ی مثبت مدیریت کند.
درنهایت تنبیه باعث می‌شود کودک حالت دفاعی به خود بگیرد و عصبی شود. با رویکرد نظم و انضباط یا فرزندپروری مثبت، این طغیان‌ها به فرصت‌های یادگیری تبدیل می‌شوند که در آن می‌توان کودک را به روش همدلانه، هدایت و راهنمایی کرد. رویکرد فرزندپروری مثبت از تنبیه و به ویژه تنبیه‌های خشونت‌آمیز اجتناب می‌کند اما می‌دانیم که کودکان از نظر رشدی آنقدر بالغ نیستند که بتوانند زندگی و احساسات خود را مدیریت کنند. بنابراین راه‌حل چیست؟ در ادامه چند روش ساده برای زمانی که کودک کج‌خلق می‌شود، بیان می‌کنیم:
- ریشه‌ی مشکل را پیدا کنید – درک اینکه چه اتفاقی در حال رخ دادن است نیاز به خودآگاهی و هوش هیجانی زیادی از جانب فرزند شما (و از جانب خود شما) دارد. برای اینکه کودک شما احساسات خود را درک کند، شما باید قادر باشید احساسات خود را مدیریت کنید و به علاوه رفتار کودک خود را درک کرده و آن را تفسیر کنید.
- احساسات کودک خود را تایید کنید – کودک شما شاید نتواند احساسات خود را بیان کند. شما می‌توانید با پیشنهاد دادن یا نام بردن برخی از احساسات به آنها کمک کنید. برای مثال می‌توانید بگویید “من متوجه شدم کمی ناامید هستی، من هم از اینکه خیلی وقت است با هم بازی نکرده‌ایم، ناراحتم. نظرت در مورد اینکه وقتی رسیدیم خانه با هم قایم موشک بازی کنیم، چیست؟”
- چند گزینه‌ی روشن ارائه کنید و انتظارات معقولی هم برای آن قرار دهید – برای مثال اگر کودک شما هنگام پوشیدن لباس کج‌خلقی می‌کند شما می‌توانید به او دو گزینه برای انتخاب لباس بدهید و بعد بگویید قرار است که به پارک بروید تا در پارک بازی کند.
- گاهی اوقات وقتی کودک شما خیلی خسته یا خیلی پرانرژی است ممکن است کج‌خلق شود. در این صورت جر و بحث کردن با کودک خیلی موثر نخواهد بود. صحبت کردن آرام، مالیدن پشت او یا تشویق او به نفس عمیق کشیدن می‌تواند راه خوبی برای آرام کردن کودک باشد.
مزایای فرزندپروری مثبت
سال‌های اولیه‌ی رشد کودک به ساختن پایه و اساسی برای باقی عمر او کمک می‌کند. محیطی که کودک شما در آن پرورش می‌یابد و تصمیماتی که شما برای تربیت او می‌گیرید، در ابعاد بزرگ و کوچک بر رشد آنها تاثیر می‌گذارد. رویکرد فرزندپروری مثبت به ما کمک می‌کند تا به روش‌های زیادی از فرزند خود حمایت کنیم که از جمله‌ی آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فرزندپروری مثبت هوش هیجانی را تقویت می‌کند: تمرین این مهارت در مراحل اولیه می‌تواند به کودک شما کمک کند تا در بزرگسالی بهتر احساسات پیچیده‌ی خود را مدیریت و کنترل کند.
فرزندپروری مثبت از استقلال و همدلی حمایت می‌کند: وقتی به کودک خود اجازه می‌دهید خودش تصمیم‌گیری کند و نتایج طبیعی آن را تجربه کند، به او یاد می‌دهید چطور به خودش فکر کند در حالی که به این مساله نیز فکر می‌کند که چگونه رفتارش بر دیگران نیز تاثیر خواهد داشت.
فرزند پروری مثبت عزت نفس کودک را افزاش می دهد: یک محیط رشد محترمانه باعث رشد یک کودک شاد و خوب تربیت‌شده، می‌شود.
