شاید به نظر برسد نوجوانان امروزی علاقه‌ای به پذیرش مسئولیت‌های گوناگون در بطن اجتماع را ندارند، اما در حقیقت مسئولیت پذیری در نوجوانان یک امر بسیار مهم است که موجب افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان خواهد شد. هرکسی نیاز دارد به توانمندی‌ها و نقاط مثبت شخصیت خود واقف شود و از سوی دیگران مورد تمجید و تشویق قرار بگیرد.
در طول مقاله پیش رو قصد داریم در خصوص برخی از مسائل تربیتی نوجوانان و کودکان صحبت کنیم که به والدین کمک می‌کند، فرزندان مسئولیت‌پذیرتری داشته باشند؛ در نتیجه با افزایش این حس در جوانان و نوجوانان می‌توان به بهبود نقش اجتماعی آن‌ها در جوامع مختلف تا حدود زیادی کمک کرد. با ما همراه باشید تا در مورد برخی از این روش‌ها صحبت کنیم و راه دستیابی به یک آموزش تربیتی صحیح را بیاموزیم.
نقش خانواده در مسئولیت‌پذیری نوجوانان
خانواده اولین نهاد اجتماعی است که فرزندان در آن رشد می‌کنند و به عضویت آن در می‌آیند. همچنین نقش والدین در مسئولیت پذیری نوجوانان غیرقابل انکار است؛ ازاین¬رو بهتر است بدانید به¬عنوان پدر و مادر یک نوجوان اقدامات شما و نحوه رفتارتان در خانه بسیار پراهمیت خواهد بود. یکی از راه‌های صحیح در مسیر پذیرش مسئولیت توسط نوجوانان مشارکت¬دادن آن‌ها در تصمیمات مهم خانوادگی و تشویق به مشارکت در انواع گروه‌های اجتماعی است.
برای مثال والدین باید از فرزندانشان انتظار مشارکت در تصمیمگیریهای خانگی نظیر انتخاب شام و یا مسئولیت تهیه شام را داشته باشند. مسئولیت‌های کوچک این‌چنینی به‌خوبی روحیه پذیرش و اعتماد به خود را در نوجوانان تقویت خواهد کرد.
همچنین نوجوانان با حضور در گروه‌ها و اجتماعاتی مثل مدرسه به‌خوبی می‌توانند استقلال و مسئولیت‌پذیری را درک کرده و آموزش ببینند. اجازه دخالت در تصمیمگیریهای خانوادگی برای نوجوانان، امکان تمرین مسئولیت‌پذیری با فرآیند‌های پیچیده و سخت فکری را فراهم می‌کند که در بیشتر مواقع با حس آزادی شیرینی همراه است.
فرزندان اعم از دختران و پسران به طور یکسان مجبور هستند در طول زندگی خود برای تهیه وعده‌های غذایی، شست‌وشوی لباس‌ها، نظافت شخصی و یا انجام سایر مسئولیت‌های بی‌شمار دیگری که در طول زندگی اجتناب‌ناپذیر است، تلاش کنند. محول¬کردن چنین مسئولیت‌هایی به نوجوانان اجازه می‌دهد یاد بگیرند چه طور باید از خود محافظت کنند و به¬عنوان اعضای مشارکت‌کننده در یک گروه تمرین کنند.
آموزش مسئولیت پذیری در نوجوانان پیوسته به آنان کمک می‌کند، که بفهمند هر رفتار و عملی که از آن‌ها سر می‌زند بر روی زندگی دیگران نیز تاثیر می‌گذارد. تجربیاتی بدین شکل و شمایل روحیه همدلی، مراقبت، همدردی ، بازیگوشی، رهبری¬کردن و اعتماد به دیگران را در وجود فرزندان نوجوان تقویت می‌کند.
آشنایی با ابعاد مسئولیت‌پذیری
مسئولیت در انسان به سه شکل فردی، بین فردی و اجتماعی ظهور می‌یابد. نوجوانان در وهله اول بایستی مسئولیت‌های فردی و شخصی خود را یاد بگیرند. مسئولیت در بعد فردی می‌تواند شامل مراقبت از خود، مراقبت از دارایی‌های خود، انجام تکالیف و رعایت برخی ضرب‌العجل‌ها باشد. نوجوانان باید بتوانند از پس نیازهای طبیعی خود برآیند تا در صورت لزوم، متحمل آسیب‌های روحی و یا جسمی نشوند. اولین اقدامات در حیطه آموزش مسئولیت‌پذیری به نوجوانان در این بعد جای می‌گیرد.
برخی از مسئولیت‌های بین فردی نیز عبارتند از کمک به خانواده در خانه، عمل به وعده‌ها و مشارکت در پروژه‌های گروهی که نقش والدین در مسئولیت پذیری نوجوانان در این بعد بر کسی پوشیده نیست. کمک به افراد کم‌شانس و یا نیازمند، مراقبت از اموال دولتی و عمومی، شرکت در امور خیریه و عام‌المنفعه و همچنین تلاش برای برقراری عدالت در اجتماع ازجمله مسئولیت‌های مهم نوجوانان در بعد اجتماعی است.
فراگیری چنین وظایفی تنها با شرکت فعال فرزندان در جوامع گوناگون قابل دستیابی خواهد بود. فراموش نکنید، ایجاد مسئولیت در وجود نوجوانان نیازمند گذر زمان و تمرین‌های پی¬درپی است. نوجوانان و فرزندان بایستی بتوانند قبل از پذیرش مسئولیت‌های جدید، مراحل قبلی پذیرش مسئولیت را با موفقیت طی کنند.
دقت کنید فرزندان نباید قبل از پذیرش مسئولیت‌های فردی و اجتماعی خود در معرض آزادی‌های جدید قرار بگیرند. آزادی‌های بیشتر می‌تواند پاداش مسئولیت پذیری در نوجوانان باشد که پس از عبور موفقیت‌آمیز از هر مرحله توسط والدین به آنان اعطا می‌شود. پس از این لحظه به بعد در جستجوی نشانه‌های مسئولیت‌پذیری در هر سه سطح فردی، بین فردی و اجتماعی در بطن اعمال و رفتار فرزندتان باشید.
مزایای مسئولیت‌پذیری در نوجوانان
نوجوانان با افزایش مسئولیت پذیری قادر خواهند بود به رویارویی با مسائل و مشکلات خود بروند. تحقیقات ثابت کرده است، نوجوانان مسئولیت‌پذیر از سایر هم¬سن¬وسالان خود قانع‌تر هستند و هوش هیجانی بالاتری دارند. همچنین مسئولیت پذیری در نوجوانان موجب ارتقا اعتماد به نفس و حس رهبری آن‌ها در برابر سایرین می‌شود.
نوجوانان با افزایش حس مسئولیت‌پذیری توانایی بیشتری در کنترل عواطف و احساسات خود خواهند داشت. چنین فرزندانی در آینده بهتر از سایرین قادر به مدیریت مسائل و مشکلات زندگی خواهند بود. با آموزش صحیح و اصولی مسئولیت‌پذیری به فرزندان خود می‌توانید در مورد زندگی آینده آن‌ها نگرانی کمتری داشته باشید؛ چرا که نهادینه¬شدن این حس در نوجوانان به¬صورت خودکار موجب محافظت از آن‌ها در برابر بسیاری از چالش‌ها خواهد شد.
کلام پایانی
در پایان بهتر است بدانید، به‌عنوان پدر و مادر وظیفه دارید فرزندان خود را در برابر چالش‌ها و پیچیدگی‌های زندگی محافظت کنید. تنها راه محافظت از نوجوانان در این دنیای پر از پیچیدگی، ارائه آموزش‌های صحیح و پراهمیت مثل آموزش حس مسئولیت‌پذیری است. والدین موفق، افرادی هستند که از بدو تولد در کلیه مراحل رشد فرزندانشان اصل آموزش در خانواده را فراموش نمی‌کنند و باتوجه¬به شرایط و اقتضا جامعه نواجوانانشان را تربیت می‌کنند.
باتوجه¬به این‌که خانواده اولین اجتماع رسمی برای کودکان است و والدین اولین افرادی هستند که به‌عنوان الگو مورد توجه فرزندان قرار می‌گیرند، این نهاد در ایجاد حس مسئولیت پذیری در نوجوانان اهمیت بسزایی دارد که بر هیچ‌کس پوشیده نیست. مجموعه سمف کیدز با تجربیات غنی در حوزه آموزش کودک و نوجوان در کنار پدر و مادرها است تا به آن‌ها یاد بدهد، چه طور حس مسئولیت را در وجود فرزندان نهادینه کنند.
