تحلیل نقاشی کودکان در روانشناسی

اکثر کودکان به نقاشی کشیدن علاقه خاصی دارند. شاید برای شما جالب باشد که کودکان احساسات، ترس‌ها و فکرهای خودشان را در قالب نقاشی پیاده می‌کنند. معمولاً یک ایده خاصی برای نقاشی کشیدن ندارد و به همین دلیل تفکرات و احساسات خودش را پیاده می‌کند. اگر کنجکاو شده‌اید که هر نقاشی چه معنی و مفهومی دارد، ما در ادامه این موضوع را کامل توضیح خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.

مراحل نقاشی کودکان

در ابتدا باید توجه داشته باشید که کودکان نمی‌توانند از همان ابتدا طرح‌هایی واضح را نقاشی کنند. این شما هستیم که با توجه به اطلاعاتی که دارید، باید نقاشی‌های کشیده شده را تفسیر کنید. نقاشی کودکانه سه مرحله کلی دارد.

• کودکان بین ۲ تا ۴ سال

در این سن کودکان معمولاً خط‌خطی می‌کنند. یعنی هیچ مفهوم خاصی نقاشی آن‌ها ندارد. در بعضی از موارد می‌بینیم که خط‌خطی‌ها شکلی شبیه به خانه یا ماشین دارد. چنین کودکانی معمولاً قدرت تخیل و تصویرسازی بالایی دارند.

• کودکان بین ۴ تا ۷ سال

در این سن کودکان می‌توانند هرچه می‌بینند را ترسیم کنند. البته نباید انتظار داشته باشید که نقاشی کشیده شده، کاملاً شبیه نمونه واقعی باشد. حالا کودک می‌تواند از هرچه در دنیای واقعی دیده، نقاشی کند، یا از فیلم‌ها و کارتون‌هایی که دیده تصویری داشته باشد. معمولاً نقاشی‌های کودکان این سن جزئیات خاصی ندارد.

• کودکان بیش از ۷ سال

نقاشی‌ها در این سن جزئیات دارند. دیگر کودک می‌تواند هرچه دیده را کمی شبیه به واقعیت ترسیم کند. در این سن نقاشی‌ها عمق بیشتری دارند و واقع‌بینانه‌ هستند. مثلاً کودک در سن کمتر می‌تواند آدمی با سه چشم یا پنج دست بکشید اما در این سن معمولاً چنین نقاشی‌هایی کشیده نمی‌شود.

آنچه در مورد نقاشی کودکان اهمیت دارد، علاقه آن‌ها به این کار است. تصور نکنید که تمام کودکان به نقاشی کشیدن علاقه دارند و از این کار لذت می‌برند. در بعضی از موارد می‌بینیم که کودکی هیچ علاقه خاصی به نقاشی کشیدن ندارد و در سن ۷ سالگی هم نقاشی‌هایش محدود به همان خط‌خطی‌ها می‌شود.

تفسیر رنگ‌ها در نقاشی کودکان

شاید برای شما جالب باشد که نه‌تنها طرحی که کودک می‌کشد، بلکه رنگ‌هایی هم که استفاده می‌کند، معنی و مفهوم خاصی دارند. این نکته را به یاد داشته باشید که جنسیت کودک در استفاده از رنگ‌ها تأثیر دارد. طی تحقیقات انجام شده، دخترها نقاشی‌هایی با رنگ‌های مختلف را می‌کشند.

این در حالی است که معمولاً پسرها از یک یا دو رنگ در نقاشی خودشان استفاده می‌کنند. پسرها در نقاشی‌های خودشان به استفاده از رنگ‌های سرد علاقه بیشتری دارند. درحالی‌که دخترها از رنگ‌های گرم بیشتر استفاده می‌کنند. البته تصور نکنید که این موضوع برای تمام کودکان صادق است.

• رنگ مشکی و بنفش

کودکانی که از این رنگ‌ها بیشتر در نقاشی‌های خودشان استفاده می‌کنند، خواهان تسلط بیشتری در امور مختلف هستند. آن‌ها دوست دارند در هر کاری حرف، حرف خودشان باشد.

• رنگ آبی

استفاده از رنگ آبی در نقاشی‌ها به معنی اجتماعی بودن کودک است. اگر کودک شما از بودن در جمع لذت می‌برد، از این رنگ در نقاشی‌های خودش بیشتر استفاده می‌کند.

• رنگ قرمز

قرمز نماد هیجان است. کودکانی که از رنگ قرمز استفاده می‌کنند، به کارهای هیجان‌انگیز علاقه بیشتری دارند.

• رنگ سبز

کودکانی که در نقاشی‌ها از رنگ سبز استفاده می‌کنند، معمولاً باهوش و هنرمند هستند.

• رنگ زرد

رنگ زرد نشانه‌ای از هوش بسیار بالا در کودک است. اگر کودک شما در نقاشی‌هایش از رنگ زرد زیاد استفاده می‌کند، او هوش بسیار بالایی دارد.

• رنگ صورتی

استفاده از رنگ صورتی نشانه‌ای از عشق و محبت است. کودکان مهربان از این رنگ در نقاشی‌ها بیشتر استفاده می‌کنند.

به‌طورکلی باید دقت داشته باشید که استفاده از این رنگ به علاقه کودک هم بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توان این تفسیرها را به‌طور قطعی برای همه یکسان دانست.

چطور نقاشی کودکان را تفسیر کنیم؟

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در نقاشی کودکانه وجود دارد، طرز تفکر کودک است. پیشنهاد می‌دهیم که برای تفسیر نقاشی وقت زیادی نگذارید و به‌صورت عمیق به آن فکر نکنید، زیرا موضوع آن‌قدر هم ساده نیست که با فکر کردن حل شود.

در عوض شما باید از خود کودک سؤال بپرسید. مثلاً اگر چند تا آدم در نقاشی وجود دارند، به‌جای فکر کردن که این‌ها چه کسی هستند، از خودش بپرسید. در بسیاری از موارد جواب‌ها شما را شگفت‌زده خواهد کرد. دلیل آن هم ساده است.

کودکان به مسائل مختلف مانند ما فکر نمی‌کنند. ما بزرگ‌سالان برای سنجش هر چیزی یک واحد خاص داریم، درصورتی‌که کودکان هر چیزی را با توجه به ماهیت خودش می‌سنجند. به همین دلیل گاهی ساعت‌ها فکر کردن روی یک نقاشی کودکانه شما را به نتیجه‎ای نمی‌رساند.

تفسیر شیوه نقاشی کودک

تابه‌حال به این موضوع فکر کرده‎اید که کودکان نقاشی کشیدن را از سمت چپ کاغذ شروع می‌کنند یا راست؟! این بار به شروع کردن نقاشی دقت داشته باشید. کودکانی که از سمت چپ کاغذ شروع می‌کنند، معمولاً به گذشته خودشان، خاطرات خوب گذشته و… علاقه بیشتری دارند.

کودکانی که از سمت راست کاغذ شروع می‌کنند، معمولاً به دنبال آینده خودشان هستند. آن‌ها دوست دارند زودتر بزرگ شوند، حالا این دوست داشتن، می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد. پیشنهاد می‌دهیم که در چنین مواقعی بیشتر با کودکتان ارتباط برقرار کنید. او به این ارتباط نیاز دارد اما توانایی بیانش را ندارد.

بعضی از کودکان نقاشی را از پائین صفحه شروع می‌کنند، در این حالت کودک شما ناراحت است و احساس کمبود محبت می‌کند. معمولاً کودکانی که پدر و مادرشان باهم بحث و دعوا دارند، احساس کمبود محبت می‌کنند.

در بعضی از موارد، کودک آدم‌ها را با اندازه‌های مختلف می‌کشد. مثلاً خانواده خودشان را نقاشی کرده و در آن پدر یا مادر اندازه بزرگ‌تری نسبت به بچه‌ها دارند. در چنین مواردی کودکشان ‌و منزلت آن‌هایی را که بزرگ‌تر کشیده، بیشتر می‌داند.

این موضوع ویژگی بدی به‌حساب نمی‌آید و نباید نگران آن باشید. زمانی اندازه بزرگ در نقاشی نگران‌کننده است که یک قسمت باشد. مثلاً کودک مادرش را کشیده اما دست‌های مادرش بزرگ‌تر از دیگر اعضای بدنش است. در چنین مواردی کودک احتمالاً توسط مادرش کتک خورده یا تنبیه شده است.

سه علت هیولا کشیدن در نقاشی کودکان

در بعضی از موارد کودک در نقاشی‌هایش از چهره‌های وحشتناک یا به‌اصطلاح هیولا استفاده می‌کند. دقت داشته باشید که این کاراکتر می‌تواند تفسیرهای مختلفی داشته باشد. دو مورد ابتدایی مربوط به زمانی است که کودک خودش مشغول به نقاشی است و کسی از او نخواسته که نقاشی بکشد.

• کودک استرس و اضطراب دارد. البته در کودکان کمی هیولا کشیدن این معنی را دارد.
• کودک تمایل بسیار زیادی به قدرتمند بودن دارد. ما بزرگ‌سالان تصور می‌کنیم که کودکان از هیولا می‌ترسند، زیرا وحشتناک است. درصورتی‌که معمولاً کودکان از قدرتمند بودن هیولا می‌ترسند. به همین دلیل با کشیدن هیولا دوست دارند که قدرتمند باشند.
• حالت سوم مربوط به زمانی است که کسی از کودک می‌خواهد نقاشی بکشید و او هیولا را نقاشی می‌کند. در این حالت کودک نسبت به این فرد، احساس خوبی ندارد.

معمولاً هیولای نقاشی شده اگر در مرکز تصویر باشد، نشانه‌ای از قدرت است. توجه داشته باشید که برای پیدا کردن علت این نقاشی باید به دیگر موارد ترسیم شده و شخصیت کودک هم توجه داشته باشید. در این حالت تحلیل شما نتیجه بهتری خواهد داشت.

سه ویژگی و علت خورشید در نقاشی کودک

نقاشی کودک معمولاً خورشید دارد. حالا آنچه اهمیت دارد، این است که خورشید چطور و کجا کشیده شده باشد. معمولاً کودکانی که شاد و خوشحال هستند، خورشید را به‌صورت یک دایره کامل نقاشی می‌کنند. در بعضی از موارد هم برای خورشید چشم و دهان می‌گذارند.

یک خورشید کامل نشانه‌ای از یک زندگی شاد و خوب است. در بعضی از موارد کودک خورشیدی نیمه می‌کشد. در این حالت کودک اضطراب و نگرانی زیادی دارد. حالا این اضطراب و نگرانی می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد که برای درمان آن باید به دنبال راهی باشید.

اگر کودک خورشید را در آسمانی ابری بکشید، به این معنی است که از افسردگی رنج می‌برد. تصور نکنید که افسردگی در کودکان معنی خاصی ندارد. اتفاقاً این موضوع کاملاً برعکس است، اگر کودکی علائم افسردگی را دارد، باید در همان کودکی درمان شود.

اعضای خانواده در نقاشی کودکانه

کودکان علاقه بسیاری دارند که اعضای خانواده خود را نقاشی کنند. آن‌ها با خط‌ها و نقاشی‌های کودکانه پدر، مادر، خواهر و برادر خودشان را می‌کشند. کشیدن اعضای خانواده در نقاشی بسیار عادی و رایج است، آنچه اهمیت دارد، نحوه کشیدن آن‌ها است.

بهترین حالت این است که کودک خانواده را شاد و درحالی‌که بکشد که دست همدیگر را گرفته‌اند. نقاشی خانواده اگر هر شکلی غیرازاین داشته باشد، نشانه خوبی نیست. گاهی می‌بینیم که کودک اعضای خانواده را درگیر می‌کشد، این یعنی کودکتان ترس و نگرانی خاصی دارد.

در مواردی کودک اعضای خانواده را بر روی آتش یا میان گرداب نقاشی می‌کند، این‌ها هیچ‌کدام نشانه خوبی برای کودک شما نخواهد بود. پیشنهاد می‌دهیم در صورت مشاهده چنین مواردی، حتماً علت آن را بررسی کنید. بعد از بررسی هم به دنبال راهی برای درمان مشکل باشید.

آموزش نقاشی کودکان باید چطور باشد؟

همان‌طور که گفتیم بسیاری از کودکان به نقاشی علاقه دارند. همین موضوع باعث می‌شود که پدر و مادرها به دنبال راهی برای آموزش کودکشان باشند. به این موضوع دقت کنید که به کودکان باید نقاشی کشیدن را یاد دارد، نه بگوییم که چه چیزی بکشند.

زمانی می‌توان از نقاشی کودک تحلیلی درست داشت که خودش تمام آن را کشیده باشد. مثلاً در هنگام آموزش نقاشی کودکان باید به آن‌ها یاد بدهیم که چطور خورشید بکشند. حالا اینکه خورشید چه شکلی باشد، در کجای صفحه قرار بگیرد و در چه آسمانی قرار دارد، چیزی است که خود کودک باید آن را مشخص کند.

در نقاشی کودک نباید هیچ دخل‌وتصرفی داشت، در این حالت دیگر نمی‌توان آن را به‌خوبی تحلیل کرد و معنی درستی هم نخواهد داشت. نکته دیگری که باید به آن دقت داشته باشید، سن کودک است. در هنگام تحلیل نقاشی و همچنین در هنگام آموزش نقاشی کودکان باید به سن آن‌ها هم توجه داشته باشید. متناسب با سن کودکان تحلیل انجام شود.

نتیجه‌گیری

در مطالب بالا سعی بر این داشتیم که در مورد تحلیل نقاشی کودکان در روانشناسی مطالبی را بیان کنیم. به این موضوع دقت داشته باشید که نقاشی کودک سراسر نکته است. شما با توجه به این نکته‌ها می‌توانید شخصیت کودکتان را تحلیل و بررسی کنید.

در ابتدا اطلاعاتی در رابطه با تأثیر جنسیت کودک بر روی نقاشی آن‌ها بیان کردیم. گفتیم که دخترها و پسرها معمولاً چه نقاشی‌هایی می‌کشند. در ادامه در رابطه با انواع نقاشی‌ها در سنیم مختلفی مطالبی را بیان کردیم. این اطلاعات به شما کمک‌های فراوانی می‌کند.

مطالب را با این عنوان ادامه دادیم که هر چیزی در نقاشی کودکان چه معنی و مفهومی دارد. علت کشیدن هیولا، کشیدن اعضای خانواده در کنار هم، کشیدن هرکسی بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از حد معمول، کشیدن خورشید و حتی دلیل استفاده از رنگ‌ها را هم شرح دادیم.

شما می‌توانید سؤالات خود را با ما در میان بگذارید تا در اسرع وقت به آن‌ها پاسخ دهیم.