آموزش قناعت به کودکان
همه ما دوست داریم که کودکمان در آینده موفق شود. یکی از کارهایی که برای موفقیت لازم است بداند، مهارت مدیریت مالی است. برای مدیریت منابع مالی هم باید قناعت را بلد باشد. قناعت کردن به این معنی نیست که کودک هیچ‌چیز نخواهد و خرجی نداشته باشد. اگر نمی‌دانید چطور مهارت قناعت کردن را به کودکان آموزش دهید، نگران نباشید. ما در ادامه این موضوع را به‌طور کامل شرح داده‌ایم.
آموزش قناعت به کودکان چه اهمیتی دارد؟
کودکی دوران بسیار حساسی است. همان‌قدر که کودک باید از این دوران لذت ببرد، بازی کند و خوشحال باشد، باید مهارت‌هایی هم برای ادامه زندگی خودش یاد بگیرد. مهارت قناعت کردن به کودک یاد می‌دهد که منابع محدودی در اختیار دارد.
او باید برای استفاده از این منابع (مثلاً در کودکی پول و جیبی که از والدینش می‌گیرد) برنامه داشته باشد. او نمی‌تواند هر طور که دلش می‌خواهد پول‌هایش را خرج کند. البته انتظار نداشته باشید که کودک در همان ابتدا چنین مفهومی را سریعاً یاد بگیرد و بتواند از آن استفاده کند.
برای اینکه به کودکمان یاد بدهیم که از داشته‌هایش بیشترین لذت را ببرد و بابت نداشته‌هایش ناراحت نباشد، باید قناعت را به او یاد بدهیم. دقیقاً معنی قناعت همین است. شما به‌عنوان والدین باید در ابتدا تفاوت بین قناعت و خساست را بدانید و بعد آن را به کودکتان آموزش دهید.
به‌طورکلی باید بگوییم که بین خساست و اسراف کردن یک خصلت خوب وجود دارد که همین قناعت کردن است. درست مصرف کردن هم به‌عنوان قسمتی از قناعت شناخته می‌شود. آن چیزی که در قناعت کردن و آموزش آن به کودکان اهمیت دارد، احساس رضایتی است که از داشته‌هایمان داریم.
آموزش قناعت به کودکان از چه سنی شروع می‌شود؟
نکته مهمی که در رابطه با آموزش به کودکان باید بدانید، تداوم داشتن در کار است. مثلاً همین قناعت کردن را نمی‌توان در سن خاصی به کودک آموزش داد. شما باید در زندگی خودتان چنین مهارتی را داشته باشید و آن را اجرا کنید. کودک ضمن مشاهده رفتار و کارهای شما، به آموزش‌های که به او می‌دهید هم توجه می‌کند.
به‌عنوان‌مثال شما نمی‌توانید به کودکتان بگویید که قناعت کردن خوب است. تو باید از داشته‌هایت راضی باشی و به‌جای غصه خوردن که چرا چیزی را نداری، تلاش کنی تا آن را به دست آوری. بعد از گفتن این جملات قشنگ گوشی تلفن را بردارید و با خواهرتان در مورد اینکه چرا مثلاً ماشین شخصی ندارید صحبت کنید، غر بزنید و غصه بخورید.
هرچه آموزش مهارت‌هایی مانند قناعت کردن را زودتر برای کودک شروع کنید، نتیجه آن بهتر خواهد بود. تربیت کودک کار ساده‌ای نیست. شما باید از همان ماههای ابتدایی به دنیا آمدن کودکتان به فکر تربیت درست او باشید.
پیشنهاد ما این است که قبل از سن هفت‌سالگی به‌طور غیرمستقیم مفهوم قناعت را به کودک آموزش بدهید. دوران کودکی او نباید با آموزش‌های پیچیده سپری شود. تربیت کودک به‌طور غیرمستقیم به این معنی است که با رفتار خودتان به او آموزش بدهید. مثلاً در بین حرف‌های خودتان با دیگران به این موضوع اشاره کنید و اجازه بدهید که کودک صحبت‌های شما را بشنود.
بعد از سن هفت‌سالگی می‌توانید به‌طور مستقیم در مورد مفهوم قناعت کردن و این مهارت کاربردی با او صحبت کنید. به یاد داشته باشید که در این زمان هرچه با کودکتان صمیمی‌تر باشید، بهتر به آموزش‌های شما توجه نشان می‌دهد.
سن هفت‌تا دوازده‌سالگی بهترین سن برای آموزش مهارت قناعت کردن است. شما با تمرین‌های کوچکی هم می‌توانید این مهارت را به او یاد بدهید. مثلاً اگر آخرها ماه به شما گفت که پول‌توجیبی‌اش تمام شده و درخواست مبلغ بیشتری را دارد. اشتباه‌ترین کار ممکن این است که به او پول بیشتری بدهید.
در این زمان شما باید برایش توضیح بدهید که این مبلغ بیشتر نمی‌شود، او باید بهتر خرج کند تا بتواند تا آخر ماه پول داشته باشد. بعد از چند ماه که توانست پول‌هایش را تا آخر ماه نگه دارد، به او یاد بدهید که باید پس‌انداز هم داشته باشد.
این تمرین‌ها شاید به‌ظاهر ساده باشند اما تأثیر بسیار زیادی بر روی تربیت کودکان دارند. این موضوع مهم را فراموش نکنید که رفتار ما و این تمرین‌ها تأثیر بیشتری از آموزش‌های گفتاری دارند. کودکان شاید حرف‌های ما را فراموش کنند اما رفتار ما را فراموش نخواهند کرد.
چهار روش آشنایی کودک با مفهوم قناعت
در ابتدا توجه داشته باشید که قناعت فقط مخصوص مسائل مالی نیست. یعنی لازم نیست صبر کنید تا کودکتان به سنی برسد که به او پول‌توجیبی بدهید تا آموزش قناعت را شروع کنید. شما با هر چیزی می‌توانید قانع بودن را به کودک آموزش بدهید. در ادامه چهار روش کاربردی و مهم را بیان می‌کنیم.
- اگر کودکتان مشغول نقاشی است، به او یادآوری کنید که از تمام قسمت‌های سفید کاغذ باید استفاده کند و بعد به صفحه بعدی برود. تصور نکنید که کودک در سن کم متوجه این مسائل نمی‌شود.
- در بسیاری از موارد می‌بینیم که کودک نمی‌تواند بسته خوراکی‌اش را تا آخر بخورد. در چنین حالتی اصلاً خوراکی را دور نریزید. آن را برایش نگهدارید. این موضوع را حتماً به خودش هم بگوئید تا مطلع باشد.
- در هنگام غذا خوردن به کودکتان یادآوری کنید که نباید غذایی در بشقابش بماند و این کار اسراف است.
- خرید اسباب‌بازی اگرچه در تربیت کودک نقش مهمی دارد اما نباید زیاده‌روی کنید. از همان ابتدا به او یاد بدهید که نباید اسباب‌بازی‌های زیادی داشته باشد تا خوشحال باشد.
این چند کار شاید به ظاهر ساده باشند اما همین کارها به شما کمک می‌کنند که بهتر بتوانید قناعت را آموزش بدهید.
هفت راهکار برای آموزش قناعت به کودکان
آموزش دادن هیچ‌وقت کار ساده‌ای نبوده، مخصوصاً آموزش‌هایی که به تربیت کودکان مرتبط است. ازاین‌رو برای سادگی کار در ادامه راهکارهایی را شرح می‌دهیم.
به او پول‌توجیبی بدهید.
در مطالب بالا این موضوع را مثال زدیم اما بدانید که یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش قناعت به کودکان است. از زمانی که کودکان به پیش‌دبستانی یا مدرسه می‌روند، باید پول‌توجیبی بگیرند. اگر شما به کودکتان پولی نمی‌دهید یا برعکس بدون برنامه‌ریزی و حساب‌وکتاب هرچه بخواهد در اختیارش قرار می‌دهید، فرصت یادگیری قناعت را از او می‌گیرید.
پول‌توجیبی باید کمی بیشتر از هزینه‌های عادی باشد. مثلاً اگر هزینه‌های کودک ماهی ۲۰۰ تومان است، پیشنهاد می‌دهیم که ماهی ۳۰۰ تومان برای او در نظر بگیرید. برای پول‌توجیبی باید به دو نکته مهم توجه داشته باشید. در صورت تمام شدن این پول زودتر از موعد مقرر نباید بدون حساب‌وکتاب به کودک پول بدهید.
پیشنهاد می‌دهیم اگر کودکتان سنی بین ۷ تا ۹ سال دارد، هفتگی به او پول بدهید. بعد از ۹ سالگی می‌توانید پول‌توجیبی را ماهانه به او بدهید. از پول‌توجیبی دادن به صورت روزانه خودداری کنید، زیرا کودکان نمی‌توانند مدیریت هزینه را این‌طوری یاد بگیرند.
اجازه خرید نامحدود به او ندهید.
کودکان باید یاد بگیرند که منابع مالی و حتی غیر مالی که در اختیار دارند، محدود است. یکی از روش‌هایی که برای یادگیری این موضوع وجود دارد، همین خرید محدود است. مثلاً فرزند شما خوراکی می‌خواهد، شما نباید او را به فروشگاه ببرید و اجازه بدهید که سبد خریدش را از هرچه می‌خواهد پر کند.
شما باید یک سقف مشخص (مثلاً ۱۰۰ هزار تومان) برایش در نظر بگیرید و به خودش هم بگوئید که اجازه خرید بیشتر را ندارد. در این حالت فرزند شما یاد می‌گیرد که منابع محدود است و البته قیمت محصولات را بررسی می‌کند و بهترین‌ها را می‌خرد.
به او یاد بدهید که نیاز با خواسته تفاوت دارد.
همه ما در زندگی نیازهایی داریم که باید برطرف شود. مثلاً به غذا خوردن، آب خوردن، استراحت کردن و… نیاز داریم. در صورت برطرف نشدن این نیازها به مشکل برمی‌خوریم. خواسته موضوع متفاوتی است. خواسته‌ها برای رفاه بیشتر هستند.
مثلاً غذا خوردن نیاز است اما چه غذایی را بخوریم، یک خواسته به‌حساب می‌آید. برآورده کردن تمام خواسته‌های کودکان ضروری نیست. او باید از همان ابتدای کودکی یاد بگیرد که خواسته با نیاز تفاوت دارد. اولویت برآورده کردن با نیازها است. کودکان بالای ۸ سال می‌توانند این تفاوت را درک کنند اما درک این موضوع برای کودکان کوچک‌تر سخت است.
به او یاد بدهید هزینه‌هایش را یادداشت کند.
یکی از بهترین کارها برای تربیت کودکان، یاد دادن یادداشت کردن هزینه‌ها است. این مهارت به کودکان کمک می‌کند که در آینده مشکلات مالی نداشته باشند و بتوانند به خوبی درآمد خودشان را مدیریت کنند. به فرزندتان یاد بدهید که هرچه خرج می‌کند را در یک دفترچه بنویسد.
در آخر ماه باید بررسی کند که کدام یک از هزینه‌ها اضافی بوده است. در ماه بعد باید هزینه‌های اضافی خودش را کاهش بدهد. این کار باعث می‌شود که بتواند پول‌هایش را مدیریت کند و زودتر از موعد مقرر تمام نشوند. فراموش نکنید که بزرگ‌ترین عادت‌ها از کوچک‌ترین حرکات شروع می‌شوند.
پس‌انداز کردن را به او یاد بدهید.
در ماه‌ها یا هفته‌های ابتدایی که به کودکان پول‌توجیبی می‌دهید، آن‌ها معمولاً پول کم می‌آورند. به‌مرورزمان یاد می‌گیرند که هزینه‌های خودشان را مدیریت کنند و پول‌هایشان تا آخر ماه بماند. بعدازاین مرحله آن‌ها می‌توانند با پس‌انداز کردن آشنا شوند.
به فرزندتان بگوئید که می‌تواند از خواسته‌های غیرضروری خودش صرف‌نظر کند و به‌جای آن پس‌انداز داشته باشد. از خوبی‌های پس‌انداز کردن برایش بگوئید و او را به این کار تشویق کنید. در بعضی از موارد می‌توانید برای تشویق او به این کار برایش هدیه بخرید.
رفتار مناسبی داشته باشید.
در حوزه تربیت کودکان این موضوع را فراموش نکنید که پدرومادر بزرگ‌ترین الگوهای کودک به‌حساب می‌آیند. سعی کنید، الگوهای مناسبی برای او باشید. هر کاری را که به او آموزش می‌دهید، خودتان هم انجام دهید. در غیر این صورت انتظار بیش‌ازاندازه از کودکتان نداشته باشید.
برای فرزندتان قصه بگوئید
اهمیت قناعت و پس‌انداز کردن را می‌توانید در قالب داستان‌های جالب برای کودکتان تعریف کنید. ازآنجایی‌که کودکان به داستان علاقه زیادی دارند، توجه بیشتری هم به آن دارند.
نتیجه‌گیری
در مطالب بالا سعی داشتیم که اطلاعاتی در مورد آموزش قناعت به کودکان را ارائه دهیم. به یاد داشته باشید که کودکی دوران بسیار حساسی است. تربیت کودک از همان روزهای ابتدایی به دنیا آمدنش شروع می‌شود و شما باید روی این موضوع حساس باشید.
قناعت کردن و قانع بودن باعث می‌شود که کودکان در آینده بتوانند منابع مالی خودشان را به‌خوبی مدیریت کنند. قانع بودن را با خسیس بودن نباید اشتباه کرد. قناعت یعنی شما از داشته‌هایت لذت ببری و به دنبال بیشتر کردن آن‌ها باشی، درصورتی‌که همه میدانیم خسیس بودن چه معنی دارد.
در مطالب بالا از اهمیت یادگیری قناعت برای کودکان گفتیم. مطالب را با این موضوع ادامه دادیم که با چه روش‌هایی می‌توان این موضوع را به کودک آموزش داد. در انتها هم راهکارهایی را ارائه دادیم که با توجه به آن‌ها می‌توانید قناعت را به کودکتان یاد بدهید.
به یاد داشته باشید که یادگیری کودکان به زمان نیاز دارد. در این زمان شما نباید خسته شوید و باید بهترین الگوی رفتاری برای او باشید. اگر در این مورد سؤالی دارید، آن را با ما در میان بگذارید.
