مهمترین نکات تربیت کودک
تربیت کودک دقیقاً همان چیزی است که بسیاری از والدین نگران آن هستند. این نگرانی گاهd قبل از به دنیا آمدن بچه هم شروع میشود. والدین فکر میکنند که آیا میتوانند کودکی با ادب تربیت کنند؟ تربیت کودکی که بتواند برای خواستههایش تلاش کند، کار سادهای نیست اما نگران نباشید ما در ادامه نکات مهمی از تربیت کودک را بیان خواهیم کرد. این نکات به شما کمک میکنند که بهتر بتوانید کودکتان را تربیت کنید.
هدف از تربیت کودک چیست؟
احتمالاً اگر از پدر و مادری بپرسند که هدف شما از تربیت کودک چیست، نتوانند به آن پاسخ کاملی بدهند، به همین دلیل ما با این موضوع شروع کردیم. خواه یا نا خواه کودک ما در آینده میخواهد در جامعه و اجتماع حضور داشته باشد. برای حضور در جامعه باید به یکسری قوانین احترام گذاشت.
هدف کلی از تربیت کودک هم این است، کودک باید بتواند از قوانین جامعه پیروی کند، به هنجارهای اجتماع احترام بگذارد و از آنها تبعیت کند، هنجارشکن نباشد و بتواند برای رسیدن به خواستههایش تلاش کند. اگرچه شرح این موضوع ساده بود اما تحقق آن اصلاً ساده نیست. شما بهعنوان والدین کودک راه پر چالشی را پیشرو خواهید داشت.

محیط تربیت کودک
احتمالاً بعد از خواندن این عنوان با خودتان میگوید که محیط تربیت کودک، خانه است، ولی باید بگوییم که خیر فقط خانه نیست. یک کودک در محیطهای مختلفی قرار میگیرد و در یک از آنها هم بهنوعی تربیت میشود، اجازه دهید با مثال این موضوع را بیشتر شرح میدهیم.
تصور کنید که کودکتان را به پارک میبرید تا با بچههای همسن خودش بازی کند. این پارک، آدمهایی که در آن رفتوآمد دارند، کودکان دیگری که مشغول به بازی هستند و حتی والدین دیگر کودکان، بر روی تربیت کودک شما تأثیر میگذارند. با بزرگتر شدن کودک، او را به مهدکودک میفرستید.
مربی مهد، بچههای دیگر و والدین آنها بر روی تربیت فرزند شما تأثیر میگذارند. معلمهای مدرسه، همکلاسیهای او، دوستانش در کلاسهای آموزشی، خانه اقوام و دوستان، همه اینها بر روی تربیت کودک شما مؤثر است. به همین دلیل پیشنهاد میدهیم که به تمام این موارد دقت داشته باشید.
البته شما نمیتوانید همیشه تمام عوامل را به نفع خودتان تغییر دهید. شما باید بهجای تمرکز برای تغییر عواملی که گفتیم، بر روی تربیت کودک در خانواده تمرکز کنید. در این حالت تأثیرات عوامل گفته شده را میتوانید کاهش دهید اما این تأثیرات از بین نمیروند
۴ روش تربیت کودک در خانواده
برای تربیت کودک ۴ روش عمده وجود دارد که هرکدام شامل زوایای مختلفی میشوند. به این موضوع دقت داشته باشید که انتخاب روش درست یک موضوع و مهمتر از آن اجرای روش مناسب است که اهمیتی بیشتر دارد.
محبت و محدودیت هر دو کم
در این روش والدین محبت کمی را به کودک خودشان نثار میکنند که کاملاً اشتباه است. آنها برای اینکه عوارض ناشی از محبت کم را از بین ببرند، محدودیتهای کمی هم برای کودک در نظر میگیرند. یعنی کودک هر کاری که دلش بخواهد میتواند انجام دهد.
مثلاً کودک میتواند بهجای نهار خوردن، پفک بخورد، یا وقتیکه هنوز تکالیفش را انجام نداده، با دوستانش بازی کند. هیچ قانون و محدودیتی برای چنین کودکی وجود ندارد. بهسادگی میتوان به این موضوع پی برد که چنین روشی برای تربیت کاملاً اشتباه است. کودک در آینده نمیتواند از قوانین اجتماعی تبعیت کند و مشکل خودکنترلی خواهد داشت.
محبت کم در مقابل محدودیتهای زیاد
این روش همانی است که پدر و مادرهای ما از آن استفاده میکردند. درگذشته والدین عقیده داشتند که نباید بیشازحد به کودک محبت کرد، آنها بهاصطلاح میگفتند که بچه پررو میشود. دقت داشته باشید که دیگر مانند گذشته محبت کم و محدودیتهای زیاد نتیجه نمیدهد.
محدودیتهای زیادی بدون محبت، یک روش تربیتی دیکتاتورانه است. در این حالت پدر و مادر بهجای اینکه مانند دوست کنار فرزندشان باشند، در نقش کسی که دنبال تنبیه و اذیت کردن آنها ست، ظاهر میشوند. این روش نهتنها تأثیر مثبتی ندارد، بلکه آینده کودک را هم به خطر میاندازد.
چنین کودکی در بزرگسالی کمبود محبت خواهد داشت و از پائین بودن اعتمادبهنفس و عزتنفس رنج میبرد. در این روش کودک معمولاً به محدودیتهای به وجود آمده، بیاعتنا خواهد بود. یعنی این محدودیتها هم تأثیر مثبتی در تربیت کودک شما نخواهد داشت.
محبت زیاد در کنار محدودیتهای کم
شما بهعنوان یک پدر یا مادر باید تمام محبت و علاقه خودتان را نثار کودکتان کنید. کودک شما باید مطمئن شود که او را از صمیم قلب دوست دارید و تمام تلاشتان در زندگی برای رفاه و آسایش او است. این موضوع را بامحبت کردن به کودک نشان میدهید.
دقت داشته باشید، همانقدر که محبت کم، آسیبزا است، محدودیتهای کم هم میتواند آسیبزا باشند. محدودیتها باید بهنوعی باشند که کودک باوجود آنها آموزش ببیند. در غیر این صورت، راهی برای آموزش کودکان وجود نخواهد داشت.
بهعنوانمثال کودک باید در آشغال ریختن در خانه و خیابان محدودیت داشته باشد تا بهمرورزمان بداند که این کار اشتباه است. البته با بالا رفتن سن کودک، باید علت این محدودیتها را برای او توضیح دهید. محدودیت کم باعث میشود که کودک هر کاری میخواهد بکند و این اصلاً خوب نیست.
کودک باید بداند که هر کاری را در زمان مناسب خودش باید انجام دهد، اگر محدودیتی وجود نداشته باشد، این آگاهی به دست نمیآید. دقت داشته باشید که چنین کودکانی در بزرگسالی آدمهای خودخواهی میشوند و تصور میکنند که همه باید به فکر آنها باشند.
محبت و محدودیت هر دو زیاد
همانطور که گفتیم هرچه بیشتر به کودک خودتان محبت کنید، بهتر است. کودک محبت شما را بهخوبی درک میکند و میفهمد که شما او را چقدر دوست دارید. محدودیتها هم سبب میشوند که تربیت کودک بهخوبی انجام شود. محدودیتها سبب آگاهی کودک میشوند.
البته توجه داشته باشید، ما میگوییم محدودیتها سبب آگاهی میشوند اما وجود محدودیت هماندازهای دارد. تا یکجا محدودیتها تأثیر مثبت دارند، بعدازآن دیگر تربیت کودک مستبدانه میشود. شما بهعنوان پدر یا مادر کودک باید به دنبال محدودیتهای مؤثری باشید که کودکتان را اذیت نکند. منظور از محدودیت زیاد را اشتباه برداشت نکنید.
۷ نکته مهم در تربیت کودک
تربیت کودک موضوعی نیست که بهسادگی بتوان آن را جمعبندی کرد، زیرا جنبههای مختلفی دارد. در ادامه ۷ مورد از مهمترین نکات در تربیت کودک را شرح خواهیم داد.
تربیت کودک نوعی آموزش است
این واقعیت را فراموش نکنید که اولین و بهترین معلم کودکتان هستید. مفاهیمی کلی مانند صبر، فداکاری، عشق ورزیدن، صرفهجویی و… را شما به کودکتان آموزش میدهید. تربیت کودک مانند یک آموزش است که از بدو تولد او شروع میشود و در زمان بزرگسالی هم ادامه خواهد داشت.
اگر با این دید به موضوع تربیت کودک نگاه کنید، هم از آن لذت میبرید و هم به اهمیت این موضوع پی خواهید برد. تربیت یک کودک فقط این نیست که کودک مؤدب باشد. تربیت پیچیدهتر است و باید به آن توجه بیشتری نشان دهید.
کتک زدن، ممنوع
کتک زدن کودک سه پیام مخرب برای او به همراه خواهد داشت. در ابتدا کودک بهجای اینکه شما را دوست خودش بداند، از شما میترسد و کاملاً طبیعی است. خود شما از کسی که کتک بزند نمیترسید؟ این ترس باعث دوری کودکتان از شما میشود و اصلاً خوب نیست.
تأثیر مخرب بعدی این است که کودک تصور میکند میتواند ضعیفتر از خودش را بزند. این تصور باعث میشود که در مدرسه با همکلاسیهای خودش دعوا کند، بزرگ که شد دیگران را بزند، یا به این کار تهدید کند. کتک زدن کودک غرور او را خورد میکند و باعث کاهش اعتمادبهنفس او خواهد شد.
مثبت اندیش باشید
بعضی از والدین تصور میکنند که فقط وقتی کودکشان کار بدی انجام میدهد، باید او را تنبیه کنند، در این حالت کودک تربیت میشود. این تصور کاملاً اشتباه است. شما باید هنگامیکه کودکتان کار درستی هم انجام میدهد، او را تشویق کنید.
در این حالت کودک میفهمد که به او توجه دارید، شاید باورتان نشود، ولی کودکان بیشتر آنچه تصور میکنید به دنبال جلبتوجه والدین خود هستند. شما میتوانید برای تشویق به کودکتان جایزه بدهید، البته این جایزه دادن نباید همیشگی باشد، زیرا احتمال شرطی شدن کودک وجود دارد.

ثابتقدم باشید
هنگامیکه برای کودکتان یک قانون و محدودیت قرار میدهید، باید همیشگی باشد. به همان مثال آشغال ریخت دقت کنید، دیروز آشغال ریختن ممنوع بوده، امروز هم باید ممنوع باشد و فردا هم ممنوع خواهد بود. در بعضی از موارد شما باید بارها یک قانون را برای کودکتان تکرار کنید تا بهخوبی آن را یاد بگیرید و این کاملاً طبیعی است.
توضیح اضافی ممنوع
واقعیت را بخواهید، کودکان حوصله توضیحهای طولانی را ندارند و در بسیاری از موارد، درکی همصحبتهای شما ندارند. بهعنوانمثال اگر میخواهد به لپتاپ شما دست بزند، بهجای اینکه توضیح دهید که پروژههای شما پاک میشود و مجبورید دوباره روی آنها کار کنید، فقط یک نه قاطع بگویید. در مواردی هم که خواسته کودکتان برایش آسیب زار است، فقط بگویید که نه آسیب میبینی، همین!
وقفه تربیتی را آگاهانه به کار بگیرید
وقفههای تربیتی زمانی نتیجه دارند که از آنها هوشمندانه استفاده کنید. به شما پیشنهاد میدهیم که اطلاعات دقیقتری در مورد این وقفهها و نحوه بهکارگیری آنها به دست آورید. بهطورکلی این وقفهها در تربیت کودک بالای ۳ سال تأثیر بهتری خواهند داشت. کودکان زیر ۳ سال درک چندانی از این وقفهها ندارند.
کارها را ساده بگیرید
کودک شما باید جهان پیرامون خود را بهخوبی بشناسد اما در این شناخت نباید اذیت و باعث اذیت دیگران شود. به همین دلیل شما بهعنوان پدر یا مادر او باید هوشمندانه عمل کنید، اجازه دهید با یک مثال این مورد را توضیح دهیم.
کودک شما برای اینکه محیط اطراف خودش را بشناسد، نیاز دارد که گاهی با شما بازار بیاید و خرید کردن شما را ببیند. حالا اگر شما وقتیکه او خسته یا گرسنه است، او را به بازار ببرید، نهتنها چیزی یاد نمیگیرد، بلکه باعث کلافگی شما و دیگران هم میشود. کودک در این حالت بهانهگیر میشود و مدام از شما چیزهای جدید میخواهد. شما هم باید مدام به او نه بگویید که اصلاً چیز خوبی نیست.

نتیجهگیری
در مطالب بالا سعی بر این داشتیم که اطلاعاتی در مورد تربیت کودک بیان کنیم. همانطور که گفتیم این کار چالشبرانگیز است. شما باید قبل از به دنیا آمدن فرزندتان به فکر تربیت او باشید. این کار باعث میشود که آگاهانه کودکی را به دنیا بیاورید و تربیت کودک را باعلاقه بیشتری بر عهده بگیرید.
در مطالب بالا روشهای تربیت کودک را بیان کردیم و گفتیم که کدام چه نتایجی را به دنبال دارند. در انتها هم نکات مهم در تربیت کودک را ذکر کردیم. هر سؤال دیگری در مورد تربیت کودک دارید، با ما در میان بگذارید تا به آن پاسخ دهیم.