نقش بازی در تربیت فرزند
دوران کودکی، دورانی است که کودکان بیش از هر زمانی به بازی کردن احتیاج دارند. فایده بازی کردن در این دوران بسیار زیاد است چرا که ما می‌توانیم بسیاری از مهارت‌های زندگی را در دوران کودکی در قالب بازی به کودکان آموزش دهیم. داشتن اسباب بازی متنوع می‌تواند بسیار برای این امر کمک‌کننده باشد. ما در سنین ابتدایی زندگی به‌صورت بازی با اشیا بازی می‌کنیم؛ اما هرچه که سن کودک بالاتر می‌رود کودک تمایل بیشتری به شرکت در گروه و بازی‌های گروهی دارد. کودکان از مهارت‌هایی در بازی استفاده می‌کنند بازی در کودکان حکم آیینه‌هایی را دارد که تمامی استعدادها و روحیات کودک را در آن نشان می‌دهد.
شما می‌توانید با بازی کردن با کودکان بیشتر با شخصیت آن‌ها آشنا شوید و به همین دلیل می‌توانید روش تربیتی مناسب را برای انتخاب کنید. همچنین شما می‌توانید با تهیه اسباب‌بازی‌های متنوع سبب افزایش خلاقیت در کودکان خود شوید. کودک خلاق می‌توانند با استفاده از وسایل دور ریختنی برای خود اسباب بازی جدیدی بسازد شما با در اختیار قرار دادن وسایل دور ریختنی در اختیار کودک خود می‌توانید آن را به تفکر وادار کنید.
فواید بازی
بازی می‌تواند سبب پرورش هوش هیجانی، هوش اقتصادی و… در کودک شود. همچنین بازی در محیط شاد و پرجنب‌وجوش می‌تواند انرژی کودک را تخلیه کند و کودک می‌تواند به‌طور نمایشی با موقعیت‌های موجود در اجتماع و جامعه روبه‌رو شده و بتواند تصمیم‌گیری درستی در شرایط واقعی داشته باشد. گاهی اوقات یادگیری بعضی از مهارت‌ها برای کودک خوشایند نیست؛ اما ما می‌توانیم آن را در بازی با آن مواجه کنیم و تجربه مناسب درباره آن اتفاق را به کودک بدهیم. یکی از فواید بازی این است که بازی همانند کلاس درس خشک نیست و منعطف است و همین سبب می‌شود که کودک دچار خستگی نشود و تمایل او به یادگیری بیشتر شود.
سلامت روح یکی از مسائل مهمی است که ما در فرزند پروری به آن توجه می‌کنیم و بازی می‌تواند کمک شایانی به پرورش روح و سلامت روح کودک شما داشته باشد. همین که کودک شما در یک فروشگاه اسباب بازی قرار می‌گیرد سبب شادی وصف‌ناپذیری برای او می‌شود؛ شما مکرراً با این صحنه روبرو شده‌اید.
یکی دیگر از ویژگی‌های حائز اهمیت بازی برای ما این است که سبب ایجاد محیطی شاد در خانواده می‌شود همچنین بازی سبب می‌شود که اعضای خانواده بیشتر به یکدیگر نزدیک بشوند و وقت بیشتری را با یکدیگر بگذرانند.
نقش انواع بازی‌های آموزشی در تربیت فرزند
کودکان وقت زیادی از زندگی خود را در مدرسه یا مهدکودک می‌گذرانند، اینکه چه بازی‌هایی در مهدکودک با آن‌ها انجام می‌شود بسیار مهم است.
چند نوع بازی در مهدکودک وجود دارد:
- بازی دستی
- بازی بدنی
- بازی نمایشی
و بازی سرگرم‌کننده
بازی دستی
بازی‌های دستی عبارتند از بازی‌هایی که در آن کودک از وسایل و اسباب بازی کوچک مانند پازل استفاده می‌کند. بخشی از بازی توسط دست کودک انجام می‌شود و به ایجاد ارتباط بین بازی‌های مختلف با یکدیگر نیازی نیست و کودک با انجام کامل این بازی به هدف خود می‌رسد.
بازی بدنی
در بازی بدنی کودک جنب‌وجوش دارد و از فعالیت‌های بدنی برای بازی کردن استفاده می‌کند. این بازی‌ها اکثراً به‌صورت گروهی انجام می‌شود پس یکی دیگر از اهدافی که ما در فرزند پروری با بازی به دست می‌آوریم افزایش تعاملات اجتماعی برای کودک است.
بازی‌های نمایشی
دختران بیشتر به این بازی‌ها علاقه دارند. بازی‌های نمایشی بازی‌هایی هستند که کودک با عروسک‌های خود بازی می‌کند. ممکن است تئاتر کودکانه با عروسک برای آن‌ها اجرا شود یا کودکان را تشویق کنند تا خود در این تئاترهای کودکانه شرکت کنند.
بازی سرگرم‌کننده
این بازی بیشتر اهداف آموزشی در آن گنجانده می‌شود برای کودکان خردسال می‌توانیم آن را استفاده کنیم و نکات مهم در فرزند پروری که تاکنون یاد گرفتیم را در آن‌ها استفاده کنیم.
نکات مهم در حین بازی
- برای به دست آوردن پاسخ در بازی‌های معمایی عجله نکنید و به کودک فرصت فکر کردن بدهید. سعی کنید او را تشویق کنید تا خود پاسخ معما و بازی را به دست بیاورد و هرگز نگران طولانی شدن بازی نباشید. به دست آوردن جواب درست در بازی سبب تجربه لذت‌بخش برای کودک می‌شود.
- اجازه دهید که خود کودک تمام کارهای بازی را تا زمانی که برای او خطری نداشته باشد انجام دهد. محیا کردن محیط مناسب برای بازی کردن کودک سبب می‌شود که شما نگران کثیف شدن یا به‌هم‌ریختگی احتمالی حاصل از بازی نباشید.
- بازی زمانی مؤثر است که تایم کوتاهی را به خود اختصاص دهد. اگر بازی بیش از ۱۵ دقیقه طول بکشد اثرگذاری خود را به‌طور کامل از دست می‌دهد. کودکان صبر و تحمل کمی دارند و همین دلیل شما باید تایم بازی را کمتر و تنوع بازی را بیشتر کنید تا کودک اشتیاق خود را برای ادامه بازی از دست ندهد.
نقش بازی در تربیت کودک از دیدگاه قرآن
تقویت جسم و تربیت عقلانی از نظر قرآن و ائمه جایگاه خاصی در تربیت کودک دارد. بازی درست با کودکان سبب می‌شود که تجربه‌های مناسب را به دست آورد و در بزرگسالی بتواند به‌درستی تصمیم بگیرد. همچنین کودکان می‌توانند با همبازی شدن با کودکان دیگر، درس‌های مهم زندگی را بیاموزند برای مثال مهارت احترام گذاشتن به دیگران را می‌توان در بازی به کودک نشان بدهید به این صورت که باید نوبت را رعایت کند.
همین کار سبب می‌شود تا کودکان به حق خود و دیگران احترام بگذارد. از دیگر فوایدی که بازی دارد و در قرآن به آن اشاره شده است جلوگیری از گوشه‌گیری و انزوا در کودکان است. کودکان با بازی‌های گروهی حس مسئولیت‌پذیری خود را نسبت به بقیه افراد گروه یاد می‌گیرند.
ارزش‌های بازی
ارزشی دیگر که بازی سبب می‌شود کودکان به آن دست یابند، ارزش بدنی و رشد بدنی کودک است. کودک با بازی‌هایی که حرکات جسمانی دارند می‌تواند قسمت‌های مختلف بدنش را ورزیده کند. همچنین بازی با تخلیه انرژی کودکان سبب می‌شود که آن‌ها بتوانند عصبانیت، هیجان و تندخویی خود را کنترل کنند.
ارزش بعدی، ارزش ذهنی است. کودک در بازی‌های فکری از نیروی ذهن خود استفاده می‌کند و معماها و مسائل پیش روی خود را حل می‌کند. همین سبب می‌شود که کودک به فردی خودکفا تبدیل شود. بازی قدرت تصمیم‌گیری و انتخاب درست را در مسائل آینده به‌درستی به کودک القا می‌کند. همچنین بازی کردن به کودکان می‌آموزد که دنیای واقعی با دنیای خیالی بسیار فرق دارد و ما نمی‌توانیم تمام مشکلات را با یک فرمول حل کنیم.
ارزش اجتماعی و عاطفی
شاید بتوان گفت یکی از فواید مهم به بازی در تربیت فرزندان ارزش اجتماعی است. در بازی کودک یاد می‌گیرد که چگونه باید در اجتماع برخورد کند چگونه از حق خود دفاع کنند چگونه به حق دیگران احترام بگذارند چگونه بازی را مدیریت کند.
همچنین می‌تواند مدیریت کردن را بیاموزد از طرفی با شکست خوردن در بازی شجاع می‌شود و یاد می‌گیرد که در برابر شکست‌ها نهراسد.
سیر تحولی بازی از کودکی
یک‌سالگی: استفاده از اصول حسی حرکتی. در این سن کودکان به کشف بازی‌های جدید با اندام‌های خود می‌پردازند.
اواخر سال اول- اوایل سال دوم: سعی می‌کند با تقلید کردن از دیگران بازی‌های جدیدی یاد بگیرد.
دو تا سه‌سالگی: بازی موازی. در نزدیکی بقیه کودکان در مهدکودک بازی می‌کند اما دیگران را با خود در بازی شریک نمی‌کند.
در ۶ سالگی: بازی‌های نمایشی. با استفاده از خیال خود بازی‌های جدیدی را اختراع می‌کند و به ایفای نقش در آن‌ها می‌پردازند.
کلام پایانی
شاید بتوان گفت که فرزند پروری سخت‌ترین کار در دنیا برای پدر مادر باشد؛ زیرا به‌طور مستقیم در آینده کودک تأثیر دارد. آرزو و خواسته هر پدر مادر تربیت کودک خلاق است. این راه با وجود سختی‌هایی که دارد اگر به‌درستی انجام شود می‌تواند بسیار مسیر هموار و پایانی شیرین داشته باشد.
